Crveni krst Srbije obeležava ove godine 137 godina od svog nastanka i međunarodnog priznanja u neprekidnom trajanju. Srpsko društvo Crvenog krsta osnovanoje 6.februara 1876. godine u Beogradu na inicijativu  dr Vladana Đorđevića. Prvi predsednik bio je mitropolit Mihajlo Jovanović.

U realizaciju programa Crvenog krsta u Srbiji  uključeno je oko 60.000 volontera, od kojih 60 odsto čine mladi. Odnos volontera i profesionalnog osoblja u Crvenom krstu Srbije je  iznad međunarodnog standarda, gde na jednog zaposlenog dolazi 20 volontera, dok je  u Crvenom krstu Srbije taj odnos jedan prema 75 ( na svakog zaposlenog aktivno je 75 volontera u programima Crvenog krsta).U organizacijama Crvenog krsta prošle godine bilo je 284.936 članova od kojih je 199.065 mladih .

Crveni krst Srbije će ove godine učestvovati u  obeležavanju 150 godina od osnivačkog sastanka Međunarodnog komiteta Crvenog krsta (17.februar 1863. godine), od održavanja prve Međunarodne konferencije Pokreta (29.oktobar 1863.) i 150 godina od potpisivanja Prve Ženevske konvencije (usvojene 22.avgusta 1864. godine). Obeležavanje ovih, za  Međunarodni pokret  važnih datuma, odvija se u svetu  pod motom „150 godina humanitarne akcije“.

Prioritetni zadaci Crvenog krsta Srbije u 2013. godini biće jačanje aktivnosti u  deset ključnih oblasti rada nacionalnog društva, koje  predstavljaju javna ovlašćenja poverena Crvenom krstu, kao i aktivnosti koje proizilaze iz ciljeva i zadataka Međunarodnog pokreta Crvenog krsta, a nisu javna ovlašćenja.

Podsetimo da su deset oblasti rada Crvenog krsta u Srbiji:

1. Zdravstveno preventivna delatnost,
2. Promocija i omasovljavanje davalaštva krvi,
3. Prva pomoć i realistički prikaz povreda i oboljenja,
4. Podmladak i omladina,
5. Socijalna delatnost,
6. Priprema za nesreće i delovanje u nesrećama,
7. Služba traženja,
8. Difuzija-širenje znanja o principima i vrednostima Crvenog krsta,
9. Međunarodna saradnja i
10. Organizacija i razvoj.

Aktivnosti će se odvijati kroz zdravstveno vaspitnu i preventivnu delatnost, borbu protiv bolesti zavisnosti, kao i  podizanje svesti kod građana  Srbije o važnosti usvajanja i primene zdravih stilova života  i zdravih navika. Crveni krst Srbije , kroz vršnjačke edukacije, edukacije roditelja i nastavnika značajno doprinosi prevenciji bolestizavisnosti.

Crveni krst Srbije će i u 2013. godini realizovati aktivnosti u borbi protiv tuberkuloze u saradnji sa Ministarstvom zdravlja Republike Srbije. Zadatak Crvenog krsta u Srbiji je da obezbedi edukaciju ugroženim populacijama (Romi, korisnici narodnih kuhinja, injektirajući  korisnici droga, seksualni radnici), aktivno traga za obolelima u posebno osetljivim populacijama, da obezbedi javljanje pneumoftiziološkoj službi osobama iz kontakata obolelih pripadnika romske nacionalne manjine, pruži podršku zdravstvenom sistemu u lečenju obolelih  od tuberkuloze.

- promociju i omasovljenje dobrovoljnog, anonimnog i nenagrađenog davalaštva krvi,

-  razvijanje aktivnosti u prvoj pomoći i njeno omasovljenje, razvoj obuke iz prve pomoći za kandidate za vozače.

Obuka kandidata za vozače u prvoj pomoći je u organizacima Crvenog krsta Srbije započeta sredinom novembra prošle godine i  do sada obuku je uspešno završilo 11.654  budućih vozača. Obuka se za sada odvija u 89 organizacija Crvenog krsta u svim većim gradovima i opštinama u Srbiji.U skladu sa svojim javnim ovlašćenjima, organizacije Crvenog krsta u gradovima i opštinama godišnje sa osnovnim pojmovima prve pomoći upoznaju oko 15.000 učenika osnovnih i srednjih škola, a obuku prođe i  4.000 odraslih građana, zaposlenih na radnim mestima sa povećanim rizikom, među kojima su i pripadnici struktura za delovanje u nesrećama i radnici javnih preduzeća.

Crveni krst Srbije je jedina institucija u zemlji  koja je zadovoljila stroge kriterijume Evropskog sertifikata prve pomoći, originalnom literaturom (udžbenik i DVD), savremenom metodologijom rada i primenom najnovijih stručnih i naučnih saznanja iz ove oblasti.

- rad sa podmlatkom i omladinom kao značajnim delom ljudskih resursa organizacije Crvenog krsta kroz aktivnosti na vaspitanju i motivisanju dece i omladine u duhu humanizma, tolerancije, prijateljstva i uzajamne solidarnosti. Ciljna grupa su deca uzrasta od 8-15. godina, a realizatori programa su edukovani mladi volonteri Crvenog krsta, kao i prosvetni radnici koji su aktivni volonteri organizacija Crvenog krsta u gradovima i opštinama. Program obuhvata sledeće tematske celine: dečja prava, toleranciju, nenasilnu komunikaciju, lični i kulturni identitet i poštovanje različitosti, prevencija diskriminacije i stigmatizacije, rodna jednakost i prevencija nasilja putem elektronskih medija. Program ima za cilj da promoviše borbu protiv nasilja među decom i mladima, odnosno uvažavanje kulturoloških i etničkih razlika kroz razvoj pozitivnog vaspitnog okruženja zasnovanog na interkulturološkim vrednostima.  U svom radu organizacije Crvenog krsta koriste film „Ne gazite tuđe snove“ koji su izradili volonteri Crvenog krsta Užice za potrebe realizacije programa.

- obezbeđivanje i pružanje humanitarne pomoći stanovništvu u stanju socijalne potrebe, izbeglim i interno raseljenim licima, kao i drugim ugroženim kategorijama stanovništva. Crveni krst Srbije će uz pomoć Ministarstva rada, zapošljavanja i socijalne politike Republike Srbije  i lokalnih samouprava tokom 2013. godine proširiti program narodnih kuhinja na 34.660 korisnika u 75 gradova i opština. Među korisnicima narodnih kuhinja u Srbiji jednu trećinu čine deca do 18 godina starosti. Pored toga, zahvaljujući podršci Ministarstva, Crveni krst Srbije će porodičnim paketima hrane i higijene pomoći 41.500 socijalno najugroženijih porodica u 105 najsiromašnijih opština u Srbiji.  Crveni krst Srbije će i ovoga leta obezbediti oporavak dece korisnika narodnih kuhinja i đaka pešaka u svom odmaralištu „Krista Đorđević“ u Baošiću. Sredstva za oporavak dece će se prikupljati od građana Beograda tako što će uz uplatnicu „Infostana“ za mart biti  i pojedinačna  uplatnica Crvenog krsta Srbije kojom se građani pozivaju da učestvuju u ovoj akciji.

Program brige o starima realizuje se u 54 organizacije Crvenog krsta zahvaljujući angažovanju preko  1.000 volontera ili finansijskoj podršci lokalne samouprave. Ukupan broj korisnika u 2012. godini je 6.280 starijih sugrađana. U Republici Srbiji Crveni krst Srbije i mreža HumanaS inicirali su organizovanje 48 grupa samopomoći u  27 opština u Srbiji i one okupljaju 462 starije osobe.Ove grupe imaju za cilj motivisanje i osnaživanje samih starijih da sami rešavaju identifikovane probleme koji se njih tiču.

"Briga za starije u lokalnoj zajednici", projekat koji se realizovao uz podršku Holandskog Ministarstva inostranih  poslova imao je za cilj razvijanje Centra za dnevne aktivnosti za starije u tri opštine u Srbiji (Kragujevac, Pirot i Inđija). Planirano je da tokom 2013. godine u Pirotu i Kragujevcu Centri za dnevne aktivnosti starijih realizuju svoje aktivnosti u novim renoviranim prostorijama, a da se aktivnosti u Inđiji fokusiraju na klupske aktivnosti.

Crveni krst Srbije je tokom 2012. godine učestvovao u izradi studije o nasilju  nad starijima, kako bi  ukazao na ovaj problem  i skrenuo pažnju javnosti.

Kada je u pitanju pomoć deci i mladim osobama sa invaliditetom  ciljne grupe će  pored dece i mladih osoba sa invaliditetom  biti i njihovi roditelji. Projekat će u 2013. godini obuhvatiti ukupno 660 dece i mladih osoba sa invaliditetom i 400 roditelja. Aktivnosti projekta će se realizovati u 29 organizacija Crvenog krsta Srbije u gradovima i opštinama.

Podrška romskoj deci i deci iz marginalizovanih grupa u obrazovanju imaće za cilj u 2013. godini uključivanje romske dece u obrazovni sistem, smanjivanje procenta dece koja napuštaju osnovnu školu, kao i motivisanje roditelja za školovanje dece. Projekat  će biti realizovan u  29 organizacija Crvenog krsta Srbije u gradovima i opštinama. Ciljne grupe ovog projekta biće romska deca i deca iz marginalizovanih grupa i njihovi roditelji. Vaspitno - obrazovnim i inkluzivnim aktivnostima ovog projekta biće obuhvaćeno 480 dece predškolskog uzrasta, 600 dece školskog uzrasta i 600 roditelja. Ove aktivnosti će sprovoditi 50 nastavnika i vaspitača, 27 saradnika Crvenog krsta i 50 volontera. U realizaciji projekta će učestvovati 40 saradnika iz partnerskih organizacija.

- u 2013. godini jedan od prioriteta organizacija Crvenog krsta u gradovima i opštinama  biće  širenje znanja u prevenciji u borbi protiv trgovine ljudima,

u saradnji sa relevantnim državnim organima. Osnovni i najvažniji način delovanja Crvenog krsta  Srbije je  prevencija  - nastojanje da se spreči uvlačenje ljudi u lanac trgovine ljudima.Ovim oblicima edukacije Crveni krst Srbije, sprovodeći program u 85  organizacije Crvenog krsta u gradovima i opštinama, stvara mrežu obučenih volontera, najčešće mladih, koji su osposobljeni da u svojim sredinama dalje šire znanja o opasnostima koje ova pojava nosi čime se smanjuje rizik od trgovine ljudima i podiže svest zajednice u celini.

Danas mrežu aktivnih volontera čini 40 sertifikovanih trenera u programu prevencije trgovine ljudima, preko 500 edukatora  koji su zajedno u prethodnim godinama, prenoseći informaciju o postojanju problema i načinima zaštite  do više od sto hiljada potencijalno ranjivih pojedinaca – učenika, štićenika domova za nezbrinutu decu, korisnika narodnih kuhinja Crvenog krsta, stanovnika centara za smeštaj izbeglih i raseljenih lica.

- pripreme za delovanje u nesrećama i pravovremeni odgovor na nesreće kroz razvijanje kapaciteta Crvenog krsta da odgovori na efikasan način na prirodom i ljudskim faktorom prouzrokovane nesreće, kako bi se smanjio broj potencijalnih žrtava i ublažile posledice nesreće. Podsetimo da je Crveni krst Srbije, tokom prošle zime otpremio 130 tona humanitarne pomoći za 69 organizacija Crvenog krsta čiji su građami bili   pogođeni obilnim snežnim padavinama i ekstremno niskim temperaturama. U ovoj zimskoj operaciji odgovora na nesreće, učestvovalo je više od 2.500 volontera, koji su uložili više od 50.000 radnih sati.

- Crveni krst Srbije će i u 2013. godini među svojim prioritetima imati i angažovanje na primeni Zakona o Crvenom krstu Srbije i na održavanju i stvaranju finansijskih i materijalnih uslova za rad organizacija Crvenog krsta u sastavu nacionalnog društva,

- dalji razvoj strukture Crvenog krsta, povećanje broja članova Crvenog krsta svih kategorija, osnovnih organizacija, podružnica, aktiva i povereništava,

- međunarodnu saradnju, aktivno učestvovanje u programima i projektima koje podržavaju Međunarodni Crveni krst.Crveni krst Srbije će nastaviti da daje doprinos razvoju Međunarodnog Pokreta Crvenog krsta učešćem u radu njegovih foruma i komisija,

- afirmaciju organizacije Crvenog krsta kao nacionalnog društva kroz  saradnju sa medijima, informisanje građana o aktivnostima Crvenog krsta, širenje znanja o  vrednostima Crvenog krsta.

- razvijanje i negovanje partnerskog odnosa sa državnim institucijama i organima kako bi u vršenju javnih ovlašćenja i obavljanju drugih poslova od javnog interesa Crveni krst Srbije ostvario svoju ulogu pomoćnog organa državi u humanitarnoj oblasti.

-  ostvarivanje dobre saradnje sa drugim partnerima u zemlji i inostranstvu, stručnim institucijama i organizacijama i nevladinim sektorom u cilju realizacije javnih ovlašćenja i unapređenja programa i usluga.

Crveni krst Srbije će posebnu pažnju i pomoć u radu pružiti organizacijama Crvenog krsta na Kosovu i Metohiji, imajući u vidu izuzetno složene uslove rada.

Kratko podsećanje na istorijat Crvenog krsta Srbije

Prvi zadatak novoosnovanog društva bio je zbrinjavanje izbeglica koje su dolazile u tadašnju Srbiju zbog Bosansko-Hercegovačkog ustanka. U prvoj godini osnivanja, Srpsko Društvo Crvenog krsta okupilo je oko 2.000 članova i osnovalo 35 pododbora u zemlji.

Iste godine, na inicijativu Srpskog Društva Crvenog krsta, Kneževina Srbija je potpisala  Ženevsku konvenciju, a 11. juna iste godine Srpsko Društvo Crvenog krsta je  postalo član velike porodice društava Crvenog krsta u svetu, dobivši priznanje od Međunarodnog Komiteta Crvenog krsta.

Razvoj Društva bio je usmeren ka prikupljanju novčanih i materijalnih sredstava, organizovanju bolnica, obuci dobrovoljnih bolničarki, nabavci sanitetskog materijala, angažovanju lekara, posebno hirurga iz sveta, brizi o izbeglicama i dr.

Bez obzira na teške i uzastopne ratove, veliki broj ranjenika i teškoće kroz koje je prolazio narod na ovim prostorima, humana ideja Crvenog krsta se širila, tako da je 1885. godine Srpsko Društvo Crvenog krsta imalo 105 odbora. U ratu sa Bugarima, Srpsko Društvo Crvenog krsta obavljalo je evakuaciju svojim sanitetskim vozilima i sanitetskim vozom.

Srpsko Društvo Crvenog krsta izdejstvovalo je da Vrhovni komandant, Kralj Milan, dozvoli transport pomoći evropskih društava Crvenog krsta preko Srbije  za stanovništvo  Bugarske, sa kojom je Srbija bila u ratu. Ovo je jedinstven primer saradnje i poštovanja žrtava rata i Ženevskih konvencija. Umetničko viđenje ovog događaja nalazi se i danas, u vidu umetničke slike, u Muzeju Međunarodnog pokreta Crvenog krsta i Crvenog polumeseca u Ženevi.

Zakonskim odredbama iz 1896. godine Društvo je postalo autonomno, njegovi amblemi su zaštićeni od zloupotreba, dobijene su povlastice na železnici, pravo na besplatno korišćenje telegrama, oslobađanje od carinskih dažbina, kao i od svih taksi od „zemaljskih vlasti“.

U  ratovima 1914. godine Društvo je delovalo u tri dela: deo članova je ostao u Beogradu i Kruševcu, sedište se preselilo u Niš, a deo se sa vojskom i vladom evakuisao na Krf, a zatim preko Italije u Shvajcarsku. Društvo je 1918. godine nastavilo rad u svojoj zemlji, a već 1920. je imalo 40 pododbora i 30.000 članova. 1921. godine Srpsko Društvo Crvenog krsta je svoje tekovine prenelo na svog naslednika - Društvo Crvenog krsta Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.

Promena imena Društva Crvenog krsta usledila je sa kasnijim promenama imena države u okviru koje je Crveni krst delovao.

U periodu raspada bivše Jugoslavije, Crveni krst Srbije je nastavio da ostvaruje svoje programske zadatke zbrinjavajući veliki broj izbeglica i raseljenih, distribuirajući pomoć od međunarodnih donatora, uglavnom od Međunarodnog Komiteta Crvenog krsta, Međunarodne federacije društava Crvenog krsta i Crvenog polumeseca, nacionalnih društava Crvenog krsta iz  sveta, Visokog Komesarijata za izbeglice Ujedinjenih nacija (UNHCR), od Svetskog programa za hranu (WFP), Humanitarnog biroa Evropske Unije (ECHO) i ostalih donatora.

Kroz mrežu Crvenog krsta Srbije je, od početka devedesetih godina do 2004. godine distribuirano 650.000 tona humanitarne pomoći koja je dolazila od međunarodnih humanitarnih organizacija za potrebe najugroženijih kategorija stanovništva i to izbeglica, interno raseljenih lica sa Kosova i Metohije i socijalnih slučajeva.

Tih godina je i do 700.000 izbeglica iz bivših jugoslovenskih Republika boravilo u Srbiji, a u jednom periodu (1999. i 2000. godine) od 7.5 miliona stanovnika Republike Srbije, preko milion  je  bilo korisnika  pomoći Crvenog krsta.

Početkom 2004. godine prestali su programi pomoći od međunarodnih donatora, mada su potrebe u zemlji i dalje bile velike. Danas u Srbiji  ispod apsolutne granice siromaštva  živi preko 10% stanovništva,  a stopa nezaposlenosti je 23,7 odsto (prema podacima Republičkog zavoda za statistiku Republike Srbije za 2011. godinu). U Srbiji, prema podacima republičkog Komesarijata za izbeglice  izbeglički status ima 65.000 izbeglica  iz Hrvatske i Bosne i Hercegovine.

U Republici Srbiji takođe živi i 208.000 registrovanih interno raseljenih lica sa Kosova i  Metohije. Krajem 2005. godine Skupština Republike Srbije usvojila je novi Zakon o Crvenom krstu kojim su definisana javna ovlašćenja koje je država poverila Crvenom krstu, programi koji su u skladu sa misijom Crvenog krsta, kao i usluge koje može da pruža Crveni krst. Tokom 2006. godine Crveni krst Srbije je usvojio  i novi Statut, koji je usaglašen sa statutom  međunarodnog pokreta Crvenog krsta i Crvenog polumeseca.

Uloge i zadaci Crvenog krsta definisani su i u: Zakonu o transfuziološkoj delatnosti, Zakonu o javnom zdravlju, Zakonu o bezbednosti u saobraćaju, Zakonu o vanrednim situacijama.

Kroz sve ove godine postojanja Crveni krst Srbije je delovao poštujući osnovne principe  Međunarodnog pokreta Crvenog krsta i Crvenog polumeseca, a to su humanost, nepristrasnost, neutralnost, nezavisnost, dobrovoljnost, jedinstvo i univerzalnost u službi naroda.